Kulturno pamćenje

Prije, otprilike, deset godina ona je počela zaokupljati pažnju i na Istoku i na Zapadu. Ne smatra se da je to slučajno.Štoviše, vjeruje se da upravo prelazimo prag jedne epohe u kojoj najmanje tri faktora utemeljuju konjunkturu tematiziranja pamćenja. Prvo, s novim elektronskim medijima eksternog pohranjivanja prolazimo kroz jednu kulturnu evoluciju koja se po svom značaju moze usporediti s izumom knjigotiska, a prije toga i pisma. Drugo, s tim u vezi, naspram naše vlastite kulturne tradicije sve više uzima maha jedno držanje postkulture u kojoj nešto što je došlo do svog kraja - Niklas Luhmann to nešto naziva starom Europom - i dalje opstaje samo kao predmet sjećanja i komentirajuće prerade. Treće, i to je mozda najznačajniji motiv, ono sto nas se mnogo ličnije i egzistencijalnije tiče upravo se približava kraju: počinje izumirati generacija svjedoka najtežih zločina i katastrofa u analima ljudske povijesti. Premda debata djelomično o povijesti i pamćenju, memoriji i mnemotehnici djelomično poprima izrazito apstraktne i učene oblike, čini mi se da je to egzistencijalno jezgro diskursa. Sve govori tome u prilog da se oko pojma sjećanja gradi jedna nova paradigma kulturalnih nauka koja omogućava da se najraznovrsniji kulturni fenomeni i područja - umjetnost i književnost, politika i društvo, religija i pravo - sagledaju u novom svjetlu. Drugim riječima, stvari su u mijeni, a ova knjiga na svoj način nastoji učestvovati u njoj. Ona ne može svoj smisao vidjeti samo u tome da pruži smjernice i uputi na neke povezanosti.